Manda ve Himaye, 1. Dünya Savaşı sonrasında ortaya atılan bir kavramdır. Bu kavram, gelişmemiş sayılan bazı devletlerin, bağımsız oluncaya kadar büyük devletlerin yönetimine girmesini savunur. Ancak bu durum, sömürgeciliğin artmasına ve Manda ve Himaye’ye karşı çıkılmasına neden olmuştur. Manda ve Himaye fikri ilk defa hangi kongrede tamamen reddedilmiştir?
Manda ve Himaye neden kabul edilemez? Bu soruların cevapları şunlardır:
Manda ve Himaye, sözlükte yetki ve görev anlamına gelir. Bu terimler, 1. Dünya Savaşı’ndan sonra gündeme gelmiştir. Bu terimler, güçsüz devletlerin güçlü devletler tarafından yönetilmesini ifade eder. Bu durum, devletlerin bağımsızlığını ve egemenliğini tehlikeye atar ve sömürgeleşmeye yol açar. Bu yüzden Mustafa Kemal Atatürk, Manda ve Himaye’yi asla kabul etmemiştir.
Manda ve Himaye, Kurtuluş Savaşı sırasında verilemeyecek bir taviz olarak görülmüştür. Manda ve Himaye fikri ilk olarak 1919 yılında Erzurum Kongresi’nde reddedilmiştir. Sivas Kongresi’nde de kesin olarak reddedilmiştir.
Manda ve Himaye’nin kabulü, güçlü devletlerin zayıf devletleri çıkarları için sömürmesine sebep olmuştur. Bu yüzden birçok manda yönetimi ortaya çıkmıştır. İngiltere, Filistin, Ürdün, Irak ve Arap ülkelerini; Fransa, Lübnan ve Suriye’yi himaye etmiştir. Orta Doğu, İngiltere ve Fransa tarafından manda yöntemiyle paylaşılmıştır.
Mustafa Kemal Paşa, Manda ve Himaye yönetimine karşı mücadele etmiştir. 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında yapılan Erzurum Kongresi’nde Manda ve Himaye reddedilmiştir. Bu kongrede Amerikan mandası en çok tartışılan konu olmuştur. Mustafa Kemal Paşa, “Manda ve Himaye kabul edilemez” diyerek bu fikre karşı çıkmıştır.
Manda ve Himaye’nin reddi, Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde gerçekleşmiştir. Amerikan mandası, 1919 yılında Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde gündeme gelmiştir. Bu kongrelere katılan milliyetçi delegelerin çoğu manda fikrini desteklemiştir.
Atatürk, mandaya karşı olan bir liderdir. Bazı delegeler tarafından “İngilizci” olarak itham edilmiştir.
Manda ve Himaye’nin reddi, Erzurum Kongresi’nde başlamış ve Sivas Kongresi’nde sonuçlanmıştır.
